Opcje, opcje na kontrakty terminowe

Definicja opcji jest następująca: jest to kontrakt , który daje nabywcy prawo ,ale nie obowiązek, kupienia lub sprzedania aktywa , którego opcja dotyczy za określoną cenę aż do pewnej określonej daty. Opcja podobnie jak akcja , czy obligacja jest instrumentem finansowym, czyli wiążącym kontraktem o ścisłe określonych warunkach i właściwościach.

Opcje to niezwykle użyteczne instrumenty, ale należy pamiętać, że ich użycie może nieść duże ryzyko. Należy o tym pamiętać ,że bez względu na to, jakie opinie mają inni. Transakcje opcyjne szczególnie są niebezpieczne jeśli, dla kogoś, nie w pełni rozumie co dokładnie robi.

Jeśli nie zamierzamy używać opcji w celach spekulacyjnych to, jest to, jeszcze jedno narzędzie do ograniczenia ryzyka w operacjach jakie prowadzi sie na rynku finansowym.

Z opcjami spotkać sie można w życiu codziennym.

Przykładowo : Dowiedzieliśmy sie od znajomych, że można kupić bardzo sensowne mieszkanie , o dobrej lokalizacji i bardzo atrakcyjnej cenie Problem polega na tym, że nie możemy go kupić natychmiast ale dopiero za trzy miesiące. (Wtedy otrzymamy nagrodę za wyniki pracy w ubiegłym roku.) Ceny mieszkań ulegają wahaniom rynkowym i nie wiemy ile takie mieszkanie może kosztować za trzy miesiące. Cena jego może znacznie wzrosnąć i tego sie obawiamy. Ale może też i spaść (czego może obawiać się sprzedający). Co możemy zrobić w takiej sytuacji? Rozwiązanie jakie można zaproponować sprzedającemu mieszkanie jest następujące: Kupujący proponuje sprzedającemu pewną kwotę ( powiedzmy- 3000PLN) za to, że jak zjawi sie za trzy miesiące, to właściciel mieszkania sprzeda mu to mieszkanie za kwotę ustalona dziś. W tym miejscu należy podkreślić, że nie jest to zadatek w poczet przyszłej transakcji - jest to opłata za prawo kupna mieszkania za trzy miesiące po nie zmienionej cenie. Właściciel jest zobowiązany do trzymania mieszkania i nie sprzedania go , bez względu na to jak korzystna propozycje by uzyskał.

A kupujący (kupując sobie prawo korzystania z niezmienności ceny) ma następujące warianty postępowania do wyboru:

wariant 1. Po określonym czasie zjawia sie i z radością realizuje swój wymarzony zakup, po ustalonej cenie ( mimo ,że mieszkania istotnie zdrożały przez ten czas).

wariant 2. Po określonym czasie cena mieszkania ( lub jego wartość dla kupującego) zmalała albowiem ceny mieszkań spadły , albo okazało sie ze sąsiad z góry urządza głośne awantury po nocach. W takim przypadku posiadacz opcji kupna, albo nie zjawia sie wcale by realizować zakup albo zjawia się i rozpoczyna negocjacje nowej, niższej ceny.

Jak widać obowiązek spoczywa na sprzedającym (wystawcy opcji) a prawo ma płacący za to prawo , nabywca opcji. Posiadacz ( kupujący opcje „ traci” wszystkie pieniądze jaki zapłacił za opcje , gdy rezygnuje z transakcji ale przez czas obowiązywania opcji utrzymuje cenę dobra , które go interesuje na niezmiennym i korzystnym dla niego poziomie.( Jeśli realizuje kontrakt na który wykupił opcje to też „traci” pieniądze za opcje, bo nie są one zadatkiem tylko ceną za niezmienność warunków). Wartość kontrolowanego kontraktu jest wielokrotnie wyższa niż cena , którą płaci za prawo kontrolowania ceny. Wystawca opcji dostaje dodatkowe pieniądze, za to, że przez określony czas nie zmieni ceny (którą określił na zadawalającym go poziomie). Niestety traci wszelakie korzyści w tym czasie sprzedania posiadanego dobra za cenę lepszą ( gdyby sie pojawiła) albowiem zobowiązany jest do sprzedaży dobra posiadaczowi opcji. Niestety musi pamiętać, że właściciel opcji może zrezygnować z kupna.

Opcja i jej wartość (jej cena) jest związana z ceną aktywa , którego dotyczy więc jest instrumentem pochodnym.

Generalnie są dwa typy opcji call i put:
Opcja typu call daje , jej posiadaczowi prawo do kupienia określonego dobra po określonej cenie , przez określony okres czasu. Nabycie opcji tego typu (Call) przypomina zajęcie pozycji długiej ( LONG) na rynku. Nabywca opcji call liczy, ze cena tego dobra znacznie wzrośnie w czasie ważności opcji.

Opcja typu put daje posiadaczowi prawo do sprzedania dobra po określonej cenie przez określony okres czasu. Nabycie opcji tego typu (Put) przypomina zajęcie pozycji krótkiej (SHORT) na rynku. Nabywca opcji put liczy, że ceny dobra spadną zanim opcja wygaśnie.

Uczestnicy rynku opcji.

Są cztery typy uczestników rynku opcji w zależności od pozycji jaką zajęli na rynku:
1. Nabywca opcji call
2. Wystawiający ( sprzedający) opcji call
3. Nabywca opcji put
4. Wystawiający (sprzedający) opcji put

Nabywcy opcji można powiedzieć mają Długą pozycję, a sprzedający , można powiedzieć mają pozycje Krótką.

Należy podkreślić bardzo istotną różnicę sytuacji prawnej( i finansowej) między nabywcami a sprzedającymi opcje:

• Nabywcy opcji call i opcji put nie są zobowiązani do kupienia lub sprzedania. Mają prawo wyboru wykorzystania opcji lub rezygnacji z tego przywileju w zależności od swego wyboru. 

• Wystawiający opcje call lub put ( sprzedający) , jednakże, są zobowiązani do kupienia lub sprzedania. Znaczy to ,że sprzedający może zostać postawiony w sytuacji gdy musi wypełnić swe zobowiązanie kupna lub sprzedaży. 

Jeśli opcje wystawiane są na kontrakty terminowe są opcjami rynku terminowego. Na rynku terminowym opcje działają podobnie jak w przypadku kontraktów spot. Call Option: prawo by kupić futures określoną cenę. Put Option: prawo by sprzedać futures za określoną cenę. Jednak jest pewna różnica opcji na futures w stosunku do funkcjonowania rynku terminowego. Dla każdej transakcji opcyjne musi być strona przeciwna- dla każdego sprzedania musi być kupujący a dla kupienia – sprzedający. Izba Rozliczeniowa nie jest strona transakcji opcji na kontraktach futures.

Jak widać ryzyko w przypadku opcji ma inną charakterystykę niż w przypadku innych kontraktów. W przypadku typowego kontraktu np. kupna istnieje kontrakt " odwrotny" pozwalający na pozbycie się ryzyka związanego z otwartą pozycją. Jeśli coś kupiłem to wraz zawarciem kontraktu odwrotnego, w tym przypadku sprzedaży można pozbyć sie ryzyka inwestycji. Miałem kontrakt i ryzyko z nim związane, zawarłem transakcje odwrotną i moje ryzyko jest równe zero. W przypadku wystawienie opcji kupna ryzyko z nią związane nie zostaje zredukowane do zera przez wystawienie opcji sprzedaży.

Jak widać wystawianie ( sprzedaż) opcji jest bardziej skomplikowane i niesie w sobie większe ryzyko niż ich posiadanie ( kupno).

Terminologia.

Terminologia rynku opcji jest bardzo związana z językiem angielskim, językiem rynku na którym opcje bardzo sie rozwinęły. Cena za którą ma być sprzedawane lub kupowane dobro , na które wystawiona jest opcja nazywana jest strike price. Oznacza to, że ceny dobra musza wzrosnąć (dla opcji call) lub zmaleć (dla opcji put) w stosunku do tej wartości jeśli opcja może być użyta z zyskiem. Oczywiście skorzystać z opcji można jedynie przed datą jej wygaśnięcia, nie po.

Dla opcji call, opcje nazywamy in-the-money jeśli cena dobra jest powyżej ceny strike price. Opcja put jest in-the-money jeśli cena dobra jest niższa niż strike price. Wartość , o którą opcja jest in-the-money nazywa się intrinsic value.

Koszt (cena) opcji jest cena handlowanego dobra, czas do wygaśnięcia, i zmienność cen (volatility). Wycena opcji nie wchodzi w skład tego opracowania. Ale można znaleźć informacje na ten temat w drugim tomie niniejszego opracowania autorstwa tych samych piszących.

Opcje są bardzo skutecznym narzędziem zabezpieczenia przed efektami zmiany cen. Użycie opcji jest jakby wykupywaniem polisy ubezpieczeniowej. Takie zabiegi są istotne szczególnie dla dużych instytucji zarządzających wielkimi kontraktami ale też bardzo korzystną techniką dla indywidualnego inwestora. Użycie opcji pozwala na skorzystaniu z możliwości czerpania nieograniczonych zysków jeśli zmiany rynku idą w sprzyjającą nam stronę przy ograniczeniu strat z dołu, jeśli zmiany idą w kierunku przeciwnym. Koszt takiego zabezpieczenia nie jest wysoki.