lokowanie ich w różne formy inwestycji kapitałowych. Możliwość oszczędzania
powstaje dopiero w sytuacji,gdy środki finansowe gospodarstw domowych są na
tyle duże, że po zaspokojeniu podstawowych potrzeb związanych z ich
funkcjonowaniem pozostaje nadwyżka. Wykorzystanie tej nadwyżki na cele
oszczędzania zależy od skłonności gospodarstw domowych do oszczędzania,
której miarą jest m.in. relacja oszczędności do PKB. W Polsce skłonność do
oszczędzania jest niewielka w porównaniu z większością krajów rozwiniętych.
Zasadniczym czynnikiem determinującym wielkość konsumpcji jest dochód
gospodarstwa domowego. Jego wzrost przekłada się jednak na wzrost spożycia
tylko do pewnego stopnia, gdyż udział wydatków na konsumpcję w strukturze
wydatków ogółem maleje wraz ze wzrostem dochodu. Intensywność potrzeb
zmniejsza się w miarę ich zaspokajania, dlatego też przyrost zadowolenia
związany ze zwiększeniem konsumpcji danego dobra jest coraz mniejszy. Wzrost
dochodu powoduje więc obniżenie skłonności do konsumpcji, co powinno
skutkować zwiększeniem skłonności do oszczędzania. W miarę wzrostu dochodu
maleje też krańcowa skłonność do konsumpcji mierzona jako stosunek przyrostu
wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodów. Tendencja ta jest wynikiem
powiększania się stanu posiadania gospodarstwa i coraz wyższego standardu
jego wyposażenia.
Ponadto awersja do ryzyka, przejawiającego się niepewnością uzyskania
dochodów na niezmienionym poziomie w przyszłości, skłania gospodarstwa do
zabezpieczenia się przed taką ewentualnością poprzez oszczędzanie.
Oszczędzanie to lokowanie środków w różne możliwości jakie generuje rynek
finansowy.
Przejście do gospodarki rynkowej jakie miało miejsce w Polsce w początku lat
90- siątych XX wieku, pozwoliło na czynienie porównań statystyk danych
finansowych do innych krajów o gospodarce rynkowej. Zmiany gospodarcze
jakie były spowodowane zmianą formy gospodarki spowodowały wzrost
dochodów gospodarstw rynkowych. Jednakże w początkowym okresie
wspomnianych lat wzrostowi dochodów nie towarzyszył wzrost poziomu
oszczędności. Polepszenie warunków życia i wolnorynkowy dostęp do towarów
spowodował naturalny trend przeznaczania wzrastających dochodów na zakupy
sprzętu gospodarstw domowych. Trend ten był widoczny z dużą wyrazistością
w Polsce z powodu dużej intensywności i nagromadzeniu tych zakupów w
bardzo krótkim okresie czasu. W okresie socjalizmu w Polsce konsumpcja była
tłumiona przez braki rynkowe gdyż gospodarka nie była w stanie
wyprodukować potrzebnych ilości towarów równoważąc konsumpcje. Przejście
do gospodarki rynkowej wiązało się ze wzmożonymi zakupami łagodzącymi
potrzeby. Obserwowano etapy wzmożonych zakupów :
- Odtwarzaczy video i kolorowych TV.
- Kuchenek mikrofalowych i innego sprzętu gospodarstwa domowego
- Samochodów osobowych
- Wykupu mieszkań na własność
- Domów jednorodzinnych.
Etapy te są typowe dla wzrostu dochodów gospodarstw domowych w dojściu do
gospodarki rynkowej.
Ogólna sytuacja gospodarcza w Polsce sprzyja natomiast rozwojowi
oszczędności indywidualnych. Ponieważ, jak wynika z danych empirycznych,
poziom oszczędności w skali gospodarki jest rosnącą funkcją dochodu, należy
odnotować fakt, że w Polsce PKB per capita, według parytetu siły nabywczej w
cenach stałych, rośnie nieprzerwanie od 1992 r. i do 2006 r. zwiększył się z 5,7
tys. dolarów do 13,8 tys. dolarów (IMF 2006). Ten wzrost znajduje to
odzwierciedlenie w większej zamożności społeczeństwa oraz możliwościach w
zakresie oszczędzania. Struktura oszczędności, czyli udział różnych form
inwestowania w całkowitej masie oszczędności, jest różny w każdym kraju.
Zależy nie tylko od preferencji jego mieszkańców ale i od rozwoju sektora
finansowego w danym kraju. Rola sektora bankowego w systemie finansowym
Polski jest znacząca. Aktywa banków pokrywają 80% całkowitych aktywów
sektora finansowego. Najbardziej znacząca część oszczędności Polaków
tradycyjnie jest zgromadzona na lokatach terminowych w bankach.
Lokaty
Poziom depozytów bankowych w okresie od końca 2000 r. do końca czerwca
2002 r. wzrastał z poziomu 179,0 mld PLN do 209,5 mld PLN. Od tego
momentu obserwuje się obniżanie poziomu depozytów i przepływ części
oszczędności w kierunku funduszy inwestycyjnych. Okresowe wahania
atrakcyjności lokat bankowych czy tez większej atrakcyjności innych sposobów
lokowania nakłada sie ma wzrastający poziom lokat związany ze wzrostem
poziomu oszczędności. Inne niż banki rodzaje instytucji finansowych zaczęły się
silnie rozwijać się w Polsce od połowy lat 90-tych. Przykładem tego mogą być
fundusze inwestycyjne, które praktycznie w historii naszego kraju nie istniały
do 1992 roku. Kilka kolejnych lat wzrostu ilości funduszy inwestycyjnych nie
zmieniało sumy aktywów zainwestowanych w te formę oszczędzania.
Fundusze inwestycyjne
Począwszy od roku 2000 obserwowany był gwałtowny wzrost aktywów wfunduszach inwestycyjnych. Konsekwentna polityka redukcji stóp
procentowych miała pozytywny wpływ na atrakcyjność funduszy. Obniżane
stopy oprocentowania depozytów bankowych zmuszały inwestorów do
poszukiwania alternatywnych lokat. Fundusze obligacyjne znalazły wielu
inwestorów akceptujących oferowane przez nie wyniki, biorąc pod uwagę
poziom ryzyka oferowanych portfeli. Ponieważ w okresie kilku lat wahania stóp
procentowych odbywały się w jedną stronę, fundusze obligacji wydawały się
być pozbawionym ryzyka instrumentem inwestycyjnym, oferującym znaczne
dochody. Do 2003 roku fundusze obligacji święciły swe dni triumfu. Ale to, co
było powodem ich rosnącej popularności było również źródłem ich klęski. Nie
tyle klęski funduszy a raczej klęski inwestorów nie oceniających ryzyka
inwestycji. W momencie, gdy stopy spadły do poziomu kilku procent inwestorzy
stwierdzili, że dochód wypracowywany przez te fundusze jest niższy od ich
apetytów. Zmienili więc swe preferencje dotyczące funduszy wybierając
bardziej ryzykowne bądź rezygnując z inwestowania w fundusze w ogóle.
Jednakże zainteresowanie funduszami inwestycyjnymi rosło. Tempo wzrostu
aktywów w przykładowym roku 2002 było w Polsce najszybszym tempem
wzrostu aktywów funduszy w całej Europie. Jednym z powodów tak
rekordowych wyników funduszy w naszym kraju był bardzo niski poziom startu.
Porównując aktywa funduszy inwestycyjnych do Produktu Krajowego Brutto -
wskaźnik ten na koniec roku 2003 wyniósł w Polsce ok.4%. Dla porównania w
krajach 15 – tki Unii Europejskiej współczynnik ten kształtował się na poziomie
ponad 50%.
OFE
Otwarte fundusze emerytalne (OFE) stanowią kapitałową cześć nowego
systemu emerytalnego, tzw. II filar. Istotą działalności otwartych funduszy
emerytalnych jest gromadzenie i inwestowanie środków pieniężnych członków
OFE z przeznaczeniem na wypłatę emerytur członkom funduszu po osiągnięciu
przez nich wieku emerytalnego. Środki pieniężne trafiają do OFE poprzez ZUS
w postaci części składek na ubezpieczenie emerytalne: do OFE trafia 7,3%
podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Fundusze emerytalne
inwestują środki przeznaczone na przyszłe emerytury na rynku kapitałowym.
Limity inwestycyjne funduszy emerytalnych są bardzo skrupulatnie regulowane
ustawowo. Zarządzający funduszami emerytalnymi nie mogą zdywersyfikować
ryzyka kraju i wszystkie aktywa tych funduszy są inwestowane w Polsce.
Proporcje aktywów tych funduszy angażowanych w instrumenty dłużne i
udziałowe niewiele się zmieniają i są prawie stałe w czasie. Znikome potrzeby
płynnościowe tych funduszy powodują niski udział w ich portfelach depozytów
krótkookresowych i innych instrumentów rynku pieniężnego. W efekcie,
największa część aktywów funduszy emerytalnych była i jest lokowana w
obligacjach Skarbu Państwa. Kolejną co do wielkości część aktywów stanowią
inwestycje w akcje spółek notowanych na GPW w Warszawie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz